تاریخچه تربیت و آموزش سگ

هیچکس به درستی نمی داند اولین بار در چه تاریخی گرگ سانی از سرما به کنار آتشی که انسان افروخته بود نزدیک شد ؟ هیچکس نمی داند از چه زمانی گرگ سانها در کنار استراحتگاه بشر به گشت زدن پرداختند ؟ به  درستی مشخص نیست که در چه تاریخی اولین بار انسان به گرگ سانی غذا داد ؟ کی برای اولین بار با هم به شکار رفتند و چگونه برای اولین بار انسان دست نوازش بر سر گرگ سان محبوبش کشید ؟

اولین نشانه های تربیت سگ را می توان در نوشته های ارسطو یافت آنجا که به استفاده از سگ برای حفاظت از گله در میان یونانیان باستان  اشاره می نماید .

اما تربیت سگ به شیوه مدرن و امروزی نخستین بار توسط سرهنگ کنراد آلمانی (Col. Konrad)پایه گذاری شد . وی نخستین کتاب در این زمینه را با عنوان “راهنمای تربیت سگ ” (Training Dogs – A Manual)  در سال ۱۹۱۰ در آلمان به چاپ رساند . اما ترجمه این کتاب به انگلیسی در سال ۱۹۵۴ همزمان با مرگ وی اتفاق افتاد .

روش تربیتی کنراد هنوز هم در تربیت سگهای ارتش و پلیس استفاده می شود . روشی که بر مبنای تنبیه و مجازات و اصلاح از طریق قلاده انجام می شود .

شیوه تربیتی کنراد با مهاجرت و سفر شاگردان وی به اقصی نقاط جهان گسترش یافت . اما نخستین مدرسه تربیت سگ توسط جوزف وبر (Josef Weber) در فیلادلفیا و هانس توساتی (Hans Tosutti) در بوستون افتتاح شد و به این موضوع شکلی علمی و آکادمیک بخشید .

یکی از شاگردان وبر به نام بلانش ساندرز (Blanche Saunders) به همراه هلن وایتهاوس واکر (Helene Whitehouse Walker) با سفر به اقصی نقاط آمریکا ؛ مفهوم تربیت سگ را برای عموم مردم به نمایش گذاردند .

مربیان مشهور و معروفی از میان شاگردان ساندرز ؛ در خلال سالهای ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ به جهان معرفی شدند . یکی از آنها وینفرد استریکلند است (Winifred Strickland).

استریکلند بانویی خاص و تاثیرگذار در باب موضوع “تربیت سگ” است . او از سال ۱۹۴۰ به طور اختصاصی فقط با ژرمن شپرد کار می کرد و روش تربیتی اش بر مبنای اصلی ترین روش تربیت سگ یعنی تشویق رفتارهای درست و تنبیه برای رفتارهای غلط بود . او پس از پایان دروه حرفه ایش به عنوان مربی سگ ؛ در بسیاری از مسابقات و رقابتها به عنوان داور مسابقه شرکت می کرد .

ویلیام کوهلر نویسنده معروفترین کتاب راهنمای تربیت سگ با نام ” متد کوهلر در تربیت سگ ” یک تربیت کننده ارتشی بود که متد و شیوه تربیت سگ را در کتاب معروف و پرفروش خود به رشته تحریر درآورد و این کتاب نقش بسیار مهمی در تربیت سگ در اقصی نقاط جهان در سالهای ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ داشت .

 

تربیت و آموزش سگ : (Obedience Training)

با رجوع به منابع  معتبر آموزشی می توان دریافت که تربیت و آموزش سگ بنا به اهداف آموزشی و کاربردی به سه بخش اصلی تقسیم می گردد :

۱ –  (basic) تربیت مقدماتی به منظور نهادینه کردن اطاعت و فرمانبری در سگ

۲ – (advanced)  تربیت پیشرفته به منظور شرکت در مسابقات و رقابتها

۲ –(Professional) تربیت تخصصی به منظور بهره بری از سگ در رشته یا شغلی خاص

 

۱ ) تربیت به منظور ایجاد فرمانبرداری در سگ (Basic Obedience)

این نوع از تربیت پیش نیاز سایر موارد آموزشی است . این بخش از تربیت ، از فرامین مقدماتی به منظور ایجاد اطاعت و فرمانبری در سگ آغاز می شود تا تربیت سگ برای شرکت در مسابقات و رقابتهای جهانی در زمینه های وزرشی مانند “چابکی” (agility)  ؛ توپ پرنده (flyball) ؛ دیسک پرنده (fly discs) و غیره .

مدت زمان دوره آموزشی به طور مستقیم به سگ و شیوه های ارتباطی و آموزشی مربی بستگی دارد . ولی به طور متوسط معمولا بین دو الی ۶ هفته طول می کشد .

آشنایی با فرامین مقدماتی (Basic commands) :

۱ – بشین (sit) : سگ در جای خود می نشیند

۲ – بخواب (down) : سگ در جای خود دراز می کشد.

۳ – بیا (Come or Here) : فراخواندن سگ

۴ –  بمان (Stay)  : به موجب این فرمان سگ در جای خود باقی می ماند .( در حالتهای نشسته ؛ خوابیده یا ایستاده ) و در تنها در صورت فرمان بعدی مربی از جای خود حرکت می کند .

فرامین پیشرفته تر (Advanced commands) :

۵ –  توقف (Stop) : به موجب این فرمان سگ در حال انجام هر کاری که باشد متوقف می شود .

۶ – برگرد (Back up)  : چنانچه سگ به غریبه ای حمله نماید با این فرمان به سمت مربی خود باز می گردد.

۷ – خرناسه یا غرغر (Growl) : با این فرمان سگ نسبت به فرد غریبه دندان های خود را نشان داده و با خرناسه کشیدن آغاز خصومت را به فرد غریبه اعلام می کند .

۸ – لرزیدن یا تکان دادن بدن (Shake) : با این دستور سگ بدن خود را با شدت تکان می دهد. این  دستور پس  از حمام یا شنای سگ برای جلوگیری از خیس شدن صاحب سگ به کار می رود .

۹ – دست بده (Shake Hands)  : پس از این فرمان سگ با مربی یا صاحب خود دست می دهد .

۱۰ – بی حرکت (Steady) : با این فرمان سگ ثابت باقی می ماند و حرکتی نمی کند .

۱۱ – بایست (Stand) : این فرمان برای زمانی که سگ نیاز به اصلاح و نظافت دارد مفید است .

۱۲ – برو تو جات (Go to bed, kennel, or get in)  : با این فرمان سگ مستقیما به لانه یا جای خواب خود می رود.

۱۳ – بندازش (Drop or drop it) : با این فرمان سگ هر آنچه را که در دهان دارد به زمین می گذارد حتی اگر برایش بسیار جذاب باشد .

۱۴ – ولش کن (Leave it) : معادل فرمان قبلی است . اغلب همزمان با فرمان “برش دار” استفاده میشود .

۱۵ – برش دار (Take it) : سگ با این فرمان شی مورد نظر مربی را بر می دارد .

۱۶ –  واق کن (Speak)  : با این فرمان سگ به تعداد مورد نظر مربی واق می کند ( وان هاپ ؛ … )

۱۷ – غلت بزن (Roll Over) : با این فرمان سگ دراز کشیده و غلت می زند .

۱۸ – حمله کن (Attack) : با این فرمان سگ به چیزی یا کسی حمله می کند .

۱۹ – بدو بیارش (Fetch) : با این فرمان سگ شی پرتاب شده نظیر توپ یا تکه چوب را گرفت و به مربی برمی گرداند.

۲۰ – سر جات (Place) : با این فرمان سگ در جایگاه معلوم و مشخصی که مربی معین کرده است قرار می گیرد .

۲۱- همگام  با من (With me) : هنگامی استفاده می شود که مربی با سگ قدم می زند و نیاز به همقدم بودن سگ با مربی وجود دارد .

 

۲ ) تربیت به منظور شرکت در مسابقات و رقابتها (Competitive Obedience)

تربیت به منظور شرکت در مسابقات و رقابتهایی که هر ساله در اقصی نقاط جهان برگزار می گردد موضوعی است که مورد علاقه بسیاری از مربیان و صاحبان سگهاست .

در این نوع از تربیت فرامین به سادگی تربیت مقدماتی نیست . به عنوان مثال فرمان “بیا” در یک مسابقه به آسانی فرمان “بیا” در تربیت مقدماتی نیست .

هنگامی که در مسابقه – در میان ازدحام تماشاگران در فضایی بزرگ با سر وصدای فراوان که موجب به هم ریختن تمرکز سگ می شود– فرمان “بیا” از طرف مربی صادر می شود ؛ سگ باید بدون ذره ای مکث ؛ بدون آنکه زمین را بو کند یا به سمت دیگری نگاه بیندازد ؛ سریع به سمت مربی خود دویده و درست مقابل او بنشیند .همینطور سایر فرامین و حرکاتی که خاص این مسابقات طراحی می شود.

(United Kennel Club (UKC و Australian National Kennel Council(ANKC) و

(American Kennel Club (AKC از مهم ترین مراکز برگزار کننده مسابقات و رقابتهای جهانی هستند که در رشته های گوناگون این مسابقات را در سرفصلهای متعدد اجرا می کنند .

جدیدترین مسابقه ای که به رقابتهای جهانی اضافه شده است رقابت سگهای بارانداز  “Dock Dogs” است که در این مسابقات ؛ سگها با فرمان مربی خود از اسکله به داخل آب می پرند . سگی که بتواند به فاصله دورتری درون آب بپرد ؛ سگ برنده است .

 

۳ ) تربیت به منظور بهره بری از سگ در حرفه یا شغلی خاص (Obedience for Other Purposes)

این شاخه از تربیت به منظور بهره بردن از توانایی های سگ در مشاغل و امور خاص صورت می گیرد . تربیت سگ های گارد به منظور محافظت از اشخاص ؛ سگهای جستجو به منظور یافتن اجساد زلزله زدگان ؛ سگهای نجات به منظور نجات دادن انسانهایی که در شرایطی سخت به دام افتاده اند ؛ سگ های گله برای کمک به دامداران ؛ سگ های نگهبان به منظور نگهبانی از منازل و اماکن همگی از مواردی هستند که در راستای بهره بری بیشتر از سگ انجام می پذیرند .

سگهای کمکی ؛ سگهایی هستند که به منظور کمک به افراد ناتوان تربیت می گردند . این شاخه از تربیت شامل تربیت سگ برای امور زیر می باشد :

۱ – سگهای راهنما (Guide dogs) که برای راهنمایی افراد نابینا یا کم بینا تربیت می شوند .

۲ – سگهای به گوش (Hearing dogs, or signal dogs) که برای کمک به افراد ناشنوا یا کم شنوا تربیت می شوند.

۳ – سگهای خدمه یا خدماتی (Service dogs)  : این سگها برای کمک به امور پزشکی ؛ روانپزشکی و خدماتی تربیت شده اند . مانند :

الف ) سگهایی که برای کمک به ناتوانایی های حرکتی انسانها تربیت شده اند .( Mobility assistance dog)

ب ) سگهایی که برای آلارم دادن هنگام موقعیت های خاص نظیر حمله قلبی ؛ حملات صرع و … تربیت می شوند . medical alert dogs))

ج ) سگهای خدمات روانپزشکی مانند سگهایی که برای کمک به کودکان دچار اوتیسم تربیت می شوند .

psychiatric service dogs

 

تئوری ها یا متدهای تربیت در حال حاضر

در حال حاضر دو روش و تئوری در زمینه تربیت سگ و رفع مشکلات رفتاری وی وجود دارد که هر کدام طرفداران خاص خود را دارند .

۱ – تشویق و تاییدیه مثبت . مشهورترین مروج این روش دکتر یان دانبار (Ian Dunbar) است

۲ – تئوری سلطه یا تسلط انسان بر سگ . مشهورترین مروج این روش سزار میلان است (Cesar Millan)

برخی از تربیت کنندگان از روش های سزار میلان اظهار نفرت می کنند . سزار میلان مجری مشهور سری Dog Whisperer از شبکه نشنال جئوگرافیک ؛ معتقد است سگها به لیدر یا فرمانده نیاز دارند . تئوری وی بر این اساس طراحی شده است که سلطه انسان بر سگ باید بقدری باشد که حتی به جای استفاده از تکنیک ها ی آموزشی روش تربیتی دیگر ؛ به سگ خرناسه کشید ؛ او را به پشت روی زمین خواباند و مستقیم باعصبانیت به چشمهای او خیره شد .

سزار میلان متولد ۱۹۶۹ در مکزیک می باشد که در حال حاضر ساکن آمریکاست . وی معتقد است که مربی سگها نیست بلکه کسی است که صاحبان سگها را برای رفتار بهتر با سگشان آموزش می دهد . وی به طور اختصاصی روی  بازپروری سگهای عصبی و پرخاشگر و رفع مشکلاتشان فوکوس کرده است و مرکز روانشناسی سگها را در سال ۲۰۰۸ در جنوب لوس آنجلس بنیان نهاده است .

دکتر یان دانبار متولد ۱۹۴۷ در انگلستان می باشد و در حال حاضر ساکن آمریکاست . وی دامپزشکی است که تخصص اصلی اش  رفتارشناسی سگها ست . او دارای تالیفات متعددی در این زمینه است و بارها از مراکز معتبر نشان ها و تقدیرنامه های بسیار بابت فعالیت های خود در این زمینه  دریافت کرده است .

در سال ۱۹۹۰ وی مرکز تربیت توله ها به نام سیریوس را بنیان نهاد . در این مرکز آموزش توله های زیر ۶ ماه به روش های کاملا علمی با رویکرد اجتماعی کردن توله ها ؛ پیش بینی مشکلات رفتاری و راه حل های گوناگون برای حل این مشکلات در دست انجام است .

 

ترجمه اختصاصی برای مسترداگ : مینا احمدی